اصول کار در اتاق عمل (پارت 2)
اصول کار در اتاق عمل (پارت 2)
طراحی و محل ساختمان اتاق عمل
یکی از اساسی ترین ملاک هایی که در طراحی و ساخت هر اتاق عمل باید رعایت شود ، کنترل عفونت می باشد. اتاق های عمل باید به گونه ای طراحی و بنا شوند که از طرفی انتشار عفونت به داخل حوزه جراحی را مانع شوند و از طرف دیگر ، سرایت عفونت از این اتاق ها به بخش های دیگر بیمارستان را جلوگیری نمایند.
هنگام طراحی ساختمان اتاق عمل لازم است که برای قسمت های تمیز و آلوده اتاق عمل ، محل های جداگانه و مشخصی در نظر گرفته شود تا نقل و انتقال وسایل لازم به اتاق عمل به راحتی و بدون آلوده ساختن قسمت های تمیز اتاق عمل انجام شود.
اتاق عمل در محلی باید قرار گیرد که دور از سر و صدا و هیاهو باشد و آرامش کامل در محیط اطراف حکمفرما باشد .نزدیک خیابان نباشد تا از سر وصدای وسایل نقلیه ، آلودگی هوا ، رفت و آمد عابرین و .... دور باشد.
معمولا در قسمت هایی از بیمارستان که رفت و آمد زیاد است یا جریان هوای سریع و کوران وجود دارد ، اقدام به ساختن اتاق عمل نمی کنند ، بلکه آن را در قسمتی که تقریبا وضعیتی مستقل و مجزا دارد ، بنا می کنند.
اخیرا سعی می شود که اتاق عمل در طبقات زیرین ساختمان و مجهز به تهویه بنا شود تا بتوان بیماران را بطور سریع و بدون اشکال به آنجا منتقل کرد. همچنین سعی بر این است که اتاق عمل تا حد امکان به سایر قسمت های بیمارستان نظیر بخش های مرکز استریل –اتاق بهبودی- بخش های جراحی – بخش های مراقبت های ویژه-آزمایشگاه – رادیولوژی – نزدیک باشد.
معمولا اتاق بهبودی – اتاق گچ گیری – رختکن پزشکان و پرستاران و نیز یک اتاق عمل کوچک که در آن بیماران سرپایی تحت عمل جراحی ساده قرار می گیرند ، در نزدیکی اتاق عمل بنا می گردند. هر کدام از این اتاق ها از طریق درب دوم خود به داخل محدوده اتاق عمل راه می یابند.
تسهیلاتی مثل توالت ، دستشویی و حمام بهتر است متصل به رختکن و در محل خارج از محدوده نیمه تمیز و معمولا برای 8 الی 10 نفر یک توالت ، دستشویی و حمام در نظر گرفته شود.
رفت و آمد در اتاق عمل
در طراحی صحیح اتاق عمل، رفت و آمد باید یکطرفه و از داخل به خارج در نظر گرفته شود که این امر با ایجاد محدودیت در قسمت های مختلف امکان پذیر است.
قسمت های مختلف ساختمان اتاق عمل
رختکن جراحان رختکن پرستاران
اتاق سوپروایزر یا سرپرستار اتاق بیماران سرپایی
اتاق پذیرش و انتظار اتاق بهبودی
اتاق مخصوص استریل و پکینگ اتاق شستشوی وسایل جراحی
اتاق های نظافت انبار
اتاق نگهداری وسایل استریل اتاق بیهوشی
اتاق اسکراب اتاق گچ گیری
اتاق سیستوسکوپی اتاق نگه داری وسایل بیهوشی
اتاق کنفرانس/کلاس درس تعدادی اتاق عمل برای جراحی های عمومی
تعداد اتاق های عمل یک بیمارستان
جهت تعیین تعداد اتاق های عمل مورد نیاز، می توان به فرمول 5 درصد اشاره نمود. طبق این فرمول تعداد اتاق های عمل بایستی برابر 5 درصد کل تعداد تخت های جراحی موجود در واحد بیمارستانی باشد.
اندازه های اتاق عمل
اتاق های عمل نباید بی اندازه بزرگ باشد که وقت زیادی را برای رفت و آمد بگیرند و نه آنقدر کوچک باشند که باعث آلوده شدن وسایل شوند. یک اتاق عمل چند منظوره برای انجام جراحی های اورژانسی و آندوسکوپی 3×6×6 متر می باشد. اندازه اتاق های عمل بزرگ برای اعمال جراحی قلب یا جراحی های بزرگ که به تجهیزات بیشتری نیاز دارند ، تقریبا 60 متر مربع یا بیش تر 5×6×11 متر مورد نیاز است.
سقف و دیوارهای اتاق عمل
دیوارها و سقف اتاق عمل باید سفت – ضد حریق- ضد آب – بدون درز و بدون انعکاس صدا باشند و به راحتی تمیز و شسته شوند. ارتفاع اتاق عمل از کف تا سقف نباید کمتر از 3 متر باشد. ارتفاع بیشتر ( 4متر)جهت اتاق های عمل جراحی قلب باز ، اعصاب که وسایل مخصوص به سقف وصل می شوند، در نظر گرفته می شود.
دیوارها باید بدون درز و قابل شستشو باشند . بدون کناره و لبه و طاقچه و یا گوشه باشد تا گرد و خاک جمع نشود و راحت تر تمیز شود. اگر دیوارها از جس موزائیک باشند، ممکن است ترک بخورند. دیوارهایی که توسط مواد وینیلی سفت و محکم پوشانده می شوند، در عین حالی که مقاوم هستند ، به آسانی تمیز می شوند.
نکته قابل توجه در رنگ های به کار رفته در دیوارهای اتاق عمل ، عدم براق بودن آنهاست. مزیت نیمه مات بودن دیوار اتاق عمل ، جلوگیری از خستگی چشم جراح و سایر افراد تیم جراحی در نتیجه انعکاس نور بر روی دیوارهاست.
سیم کشی برق و لوله کشی ها با نهایت دقت و از داخل دیوار انجام گیرد و هیچ روزنه ای به بیرون نداشته باشد.
کف اتاق عمل
باید غیر قابل جذب و از جنس نسوز و ضد جرقه – بدون سر وصدا- ضربه گیر- قابل شستشو و مقاوم در مقابل مواد شیمیایی باشد و جنس آن طوری باشد که در اثر ریختن مواد یا داروها رنگ ان را به خود نگیرد و همچنین فاقد مجرای خروج آب باشد. بیشترین کف پوش ها از جنس وینیل بدون درز هستند. اگر کف اتاق عمل خیلی سفت و یا خیلی نرم باشد ، موجب خستگی پرسنل اتاق عمل می شود .
درب های اتاق عمل
فرم درها و طرز قرار گرفتن آنها باید طوری باشد که اتاق عمل مستقیما به بیرون باز نشود ، بلکه به راهرو یا اتاق دیگری وصل شود درب ها از جنس نسوز و چهارچوب در به اندازه کافی بزرگ باشد. همچنین درب های اتاق عمل باید دارای شیشه و به قدری پهن باشد که یک برانکارد و دو نفر حرکت دهنده اش به راحتی از ان عبور کنند. در اتاق عمل باید از دو طرف باز و بسته شود و موقع استفاده ، ایجاد سر و صدا نکند .
نور و روشنایی اتاق عمل
برای روشنایی اتاق عمل در حالت عادی از چراغ های فلورسنت سفید سقفی استفاده می کنند و در موقع عمل از چراغ های سیالیتیک استفاده می گردد. مسئول بیهوشی باید نور کافی (حداقل 200 پا – شمع )داشته باشد تا به راحتی بتواند رنگ بیمار را مورد بررسی قرار دهد.
برای به حداقل رسانیدن خستگی چشم پرسنل جراحی ، باید نسبت شدت نور اتاق های دیگر نسبت به اتاق عمل تقریبا 1 به 3 باشد. اتاق عمل باید دارای برق اضطراری باشد تا به محض قطع شدن برق شهر خود به خود و در عرض 10 تا 20 ثانیه بطور اتوماتیک روشن شود.
سیستم تهویه اتاق عمل
به دلیل اهمیت مسئله تهویه هوا در اتاق عمل به علت وجود میکروارگانیسم ها ، باید سیستمی در اتاق عمل تعبیه شود که هوای کثیف و آلوده اتاق عمل را به بیرون هدایت کرده و هوای تازه را جایگزین نماید. این سیستم هوای تازه ای که از بیرون وارد اتاق عمل می شود را فیلتره می کند . این فیلترها پس از تصفیه هوا میزان ذرات معلق در هوا را که ابعادی بزرگتر از 0.5 میکرومتر دارند به 1 تا 5 عدد در هر فوت مکعب کاهش می دهند. در این سیستم هوا از قسمت بالای دستگاه تصفیه وارد شده و پس از تصفیه از قسمت پایین آن خارج می شود.
رطوبت هوا نیز از نظر رشد انواع باکتریها و تولید الکتریسیته ساکن باید مورد توجه قرار گیرد. رطوبت مناسب برای اتاق عمل بین 50 الی 55 درصد می باشد.، اما در بعضی شرایط تغییر میکند.بطور مثال درجه حرارت و رطوبت در اتاق عمل کودکان بالاتر می باشد.
درجه حرارت اتاق عمل بین 25-15 درجه سانتیگراد پیشنهاد شده است. سیستم تهویه اتاق عمل بطور مرتب باید مورد بازرسی متخصصین فن قرار گیرد.
انواع تهویه در اتاق عمل
-1لایه ای یا لامینار : روش پرهزینه ولی بسیار مؤثر که هوای اتاق عمل در این شیوه 400 تا 500 بار در ساعت تعویض میگردد. میزان عفونت در این شیوه به کمتر از 1٪ کاهش مییابد
-2روش چارنلی: تیم جراحی و بیمار در محیط جداگانهای قرار گرفته و با کوچکتر شدن این محیط نسبت به
روشهای دیگر ذرات گرد و غبار و آلودگی کم تر میشود. این نوع از تهویه در هر ساعت 311 بار هوای اتاق را تعویض میکند.
-3استفاده مجدد : قسمتی از هوای خروجی پس از تصفیه، دوباره به محیط اتاق عمل بازمی گردد.
-4تهویه پلنوم
استفاده از فیلتر هپا در روند تهویه هوا در اتاق عمل بسیار کارآمد بوده سیستم تهویه باید بگونهای باشد که منجر به تخلیه بوها و هوای آلوده به وسیله تبادل آن و به مقدار حداقل 75 بار در ساعت باشد
راهبردهای کارآمد در تهویه هوای اتاق عمل
اتاق عمل باید تحت فشار مثبت قرار گیرد.
ورود هوا از سمت سقف و خروج آن از سمت کف باشد.
بهتر است در داخل اتاق عمل پنجره وجود نداشته باشد.
ورود پرسنل به اتاق عمل فقط به پرسنل ضروری محدود شود.
منابع
اکبرزاده ، رویا ، اصول پرستاری و کار در اتاق عمل ، نشر اندیشه رفیع ، سال 7385
ساداتی ، لیلا ، تکنیک اتاق عمل بری و کهن جلد اول ، نشر جامعه نگر ، سال 7381
خاچیان، آلیس ، برونر سودارث ، مراقبت پرستاری اتاق عمل ، نشر سالمی ، سال 0176
غبرائی ، محترم ، روش کار در اتاق عمل و اتاق بهبودی ، نشر چهره، 7361
مجیدی ، سید علی ، مهارتهای بالینی کار در اتاق عمل ، نشر بشری ، 738
در این مقاله به استانداردهای مورد نیاز در اندازه اتاق و تهویه اتاق ، برای یک اتاق عمل میپردازیم
هیچ نظری برای این مقاله ثبت نشده است.