شستشو و ضدعفونی کردن ابزار جراحی
شستشو و ضدعفونی کردن ابزار جراحی
ابزارهای جراحی بنا به تنوع و تفاوتهای موجود در آنها و میزان كاربرد، در بخش های مختلف پزشكی از اهمیت بسیاری برخوردار هستند.
خرید ابزارهای جراحی قسمت مهمی از هزینه های بخش های پزشكی را تشكیل می دهد و نحوه خرید و انتخاب این ابزارها، نگهداری و آماده سازی آنها به روش صحیح می تواند منجر به كاهش استهلاک و افزایش عمر آنها و در نهایت موجب صرفه جویی در هزینه های پزشكی شود. امروزه ابزارهای جراحی تقریباً منحصراً از فولاد ضدزنگ ویژه ساخته می شوند. انواع این فولادها براساس قواعد ملی و بین المللی مانند ISO وDIN مشخصه های ویژه و نیازهای وسایل جراحی با معیارهای کاملا متفاوتی ساخته می شود و به طور كلی نوع فولاد مورد استفاده بستگی به نوع كاربرد ابزارها دارد. آشنایی با مواد و خصوصیات آنها و چگونگی نگهداری و كاربرد و آماده سازی ابزارهای جراحی در افزایش عمر مفید آنها بسیار موثر است. ابزار جراحی مهمترین ابزار كادر بیمارستانی به شمار می روند.
استیل درجه یک( زنگ ناپذیر و سیاه نشدنی) كه بوسیله سازندگان ابزار به كار می رود دارای ویژگیهای خاص ازنظر دارا بودن یک لایه كه به عنوان لایه حفاظ معروف است می باشد واین ناشی از عیار خاصی است كه این فلز دارا است. این فولاد (steel Stainless)در برابر حملات یون های كلراید و آبهای سخت مقاومند لیكن این مقاومت عمر وزمان محدودی دارد بویژه آنكه یون كلراید می تواند حفره خوردگی در روی فلز ایجاد كند. مهمترین خسارت ممكن است به وسیله آب ایجاد شود كه بعلت وجود مقدار قابل توجهی از محلول نمک (سدیم كلراید) می باشد.
تعاريف
1- تمیزكردن: این عمل موجب از بین رفتن تعداد زیادی از میكروارگانیسم ها می شود و به منظور پاك نمودن خون و ترشحات بدن از روی وسیله قبل از ضدعفونی یا استریل كردن ضروری است.
2- ضدعفونی: طی این فرآیند مقادیر متنابهی از میكروارگانیسم های بدون اسپور از جمله ویروسها از نظر كمی كاهش یافته و تعداد آنها به سطح ایمنی خواهد رسید ضدعفونی به سه روش انجام می گیرد: الف- بخار با درجه حرارت پایین(با استفاده از فرمالویید یا بدون استفاده از فرمالویید) ب- جوشانیدن ج- روشهای شیمیایی
3- استریل كردن: طی این عمل كلیه میكرو ارگانیسم های زنده از جمله ویروس ها و اسپورها از بین می روند.
نكات ضروري جهت تميز كردن و ضدعفوني كردن ابزار
لازم است وسایل پس از استفاده در اسرع وقت تمیز و ضدعفونی شود. پس مانده ها نباید روی وسایل باقی بماند تا خشک شود ابزار هرگز نباید در محلول های نمک فیزیولوژی فرو برده شود زیرا به مرور زمان سوراخ و خوردگی در آنها ایجاد خواهد شد. پس از شستشو و تمیزكاری، وسایل باید با چشم غیرمسلح تمیز باشد یعنی عاری از هر پس مانده پروتئین و سایر آلودگی ها گردد. وسایل دندانه دار و مفصل دار روغن كاری شوند، همچنین وسایلی كه خورده شده است باید فوراً دورانداخته شود تا از خوردگی تماسی سایر وسایل جراحی پیشگیری شود.
هنگام شستشو با آب آشامیدنی، وجود املاح و مواد مختلف مانند كلر (با توجه به غلظت آن) باعث آسیب دیدن وسایل جراحی در طی مراحل تمیز كردن می شود. جهت جلوگیری از خوردگی، توصیه می شود از آب مقطر استفاده شود. وجود لكه ها برروی ابزار جراحی پس از آبكشی، وجود املاح در آب مصرفی را نشان می دهد. از مواد ضدعفونی كننده مناسب جهت تمیز كردن ابزارها استفاده شود كه این محلول ها نباید بالاتر از دمای اتاق گرم شود هم چنین این محلول ها باید به میزان مصرف روزانه تهیه شود. باید توجه داشت هرگونه تماس ابزار جراحی با محلول های آلكانیلی یا اسیدی خواص محافظتی سطوح ابزار را از بین برده به نحوی كه در اكثر موارد منجر به خوردگی، شكستگی و ایجاد خلل و فرج در سطوح ابزار می شود. در این خصوص، تركیبات خاصی موجب خوردگی سطح استیل می گردد كه حتی با وجود خواص محافظتی سطح استیل، خسارت جدی به آن وارد میسازد.
شست وشو و ضد عفوني
نكته: هنگام شستشو و پاك سازی دستی ابزار جراحی لازم است با استفاده از پارچه ای نرم آغشته به محلول ضدعفونی، کاملا سطح ابزار را شسته یا آنها را در یک محلول تركیبی پاك و ضدعفونی كننده فرو برده شده سپس با برس نرم کاملا میان آج ها و دنده های ابزار را پاكسازی گردد. شست وشو و ضد عفونی به چند طریق صورت می گیرد: 1-شست و شوی دستی 2-شست و شو با ماشین 3 -شست و شو به روش التراسونیک
شست و شوي دستي
هنگام شستشو و پاك سازی دستی ابزار جراحی لازم است با استفاده از پارچه ای نرم آغشته به محلول ضدعفونی ، کاملا سطح ابزار را شسته یا آنها را در یک محلول تركیبی پاك و ضدعفونی كننده فرو برده سپس با برس نرم کاملا میان آج ها و دنده های ابزار را پاكسازی گردد. شستشو وضد عفوني از طريق ماشين به دو روش انجام ميشود:
1- فرآیند حرارتی كه وسایل در حرارت بیش از 80 درجه ضدعفونی و شستشو می گردد در این روش وسایل در دو مرحله با استفاده از آب گرم یا سرد شستشو می شود و در مرحله سوم در درجه حرارت 93-80 در مدت زمان مناسب ضدعفونی می گردد. فرآیند كمو ترمال كه وسایل در دمای حداكثر 60 درجه و با یک ماده ضد عفونی كننده مخصوص ماشین ضدعفونی می گردد.در هر دوروش وسایل باید خشک شود.
در تمیزكاری با استفاده از ماشین باید تمام رسوب ها به طور اطمینان بخشی در مرحله آب كشی خارج شوند در غیر این صورت بر روی وسایل لكه باقی مانده یا تغییر رنگ ایجاد می شود. چیدن ابزار در سبد های مخصوص جهت اطمینان بیشتر برای احتراز از كواگولاسین پروتیین در مرحله نظافت ابی كه جریان دارد باید در صورتی كه از 45 درجه سانتی گراد تجاوز كند كه ماده پاك كننده با غلظت زیاد برای حمل شستشو اضافه شده باشد عمل ضدعفونی كردن به صورت شیمیایی یا حرارتی به تنهایی رعایت زمان وغلظت محلول وحرارت آن بر طبق دستورالعمل در صورت چرك بودن ابزار جراحی به طوریكه ورقه ای از چرك وخون ولكه های مواد روی ابزار جراحی مانده باشد تمیز كردن دستی ماشین اولترا سونیک ضرورت می یابد.میزان حرارت 70تا 95 درجه در مرحله ضد عفونی ونظافت با ماشین مناسب می باشد در صورت احتمال خوردگی حرارت باید بین 70تا 75 درجه محدود شود. ابزار جراحی بلا فاصله پس از اتمام كار از ماشین شستشو بیرون آورده کاملا خشک شوند. دستگاه GOLUSSI یكی از انواع دستگاه های ست شویی موجود در بازار می باشد.
دستگاه التراسونيک
دستكاه اولترا سونیک امواج صوتی را از داخل مخزنی كه وسایل جراحی در داخل آن و در میان محلولهای ضد عفوند كننده قرار گرفته است، عبور می دهد. این امواج توسط سیستم شنوایی انسان قابل شنیدن نمی باشند و با تناوب بالا و پایین خود محلول را در داخل مخزن به لرزش در می آورد. وقتی فشار امواج پایین است حبابهای كوچک هوا تشكیل می شود. مانند حبابهایی كه هنگام گرم كردن یک مایع بوجود می آیند. زمانیكه فشار امواج افزایش یابد حبابها می تركند و این عمل موجب تمیز شدن تمام سطوح وسایل جراحی می شود. مواد و ذرات جدا شده از وسایل در مخزن ته نشین و سپس تخلیه می گردند. شستشو با دستگاه التراسونیک برای تمیز نمودن وسایل فولادی مناسب است و بیشتر در موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
- به عنوان یک روش موثر به فرآیند پاكسازی دستی كمک می نماید
- جهت از بین بردن قشرهای چسبیده قبل یا پس از پاكسازی با ماشین
- قطعات Option با طراحی های خاص و چندحفره ای
نكته: برای تمیز كردن با دستگاه التراسونیک، وسایل جراحی در سبدهای مخصوص باید به صورت باز باشد. دمای محلول شوینده باید بین 40 تا 45 درجه سانتی گراد باشد. اگر این دما كم شود، تأثیر آب تضمین نمیشود و اگر از این دما بیشتر شود، پروتئین ها ممكن است لخته شود. اصولا وسایل تمیز شده با این روش باید بعداً به طور كامل به وسیله ماشین یا دستی آبكشی شده و بلافاصله به طور مناسب خشک شود.
نكته 1) هنگام تمیزكاری و شستشو به هیچ وجه از برس سیمی یا پاك كننده هایی كه دارای خواص سایندگی است، استفاده نكنید.
نكته 2) اگر ابزاری به خون آغشته شود، ضروری است قبل از خشک شدن، به وسیله آب شسته شود. توجه به این نكته ضروری است كه خون و خونابه به تنهایی لكه هایی را بر روی ابزار ایجاد می نماید كه به سختی از بین میرود. بنابراین ضروری است ابزارها را پس از استفاده به صورت نمناك نگهداری نمود. برای این منظور از یک وان آب مقطر استریل یا حوله نمناك استفاده می شود.
نكته 3 )حتی الامکان جهت شستشو از محلولهایی كه حاوی PH نزدیک 7 (خنثی) باشد استفاده نمایید. در این خصوص استفاده از آب مقطر مطلوب ترین روش است. مواد موجود در آب معمولی به خودی خود لكه هایی را روی ابزار ایجاد می نماید كه این لكه ها وقتی با مواد عفونت زدا مخلوط شود و باعث ایجاد نخاله روی ابزارمیشود كه به سادگی از بین نخواهد رفت.
نكته 4 )رعایت اصول كامل شستشو و پاك سازی ابزار جراحی در اولین استریلیزاسیون، بسیار حائز اهمیت است. در این مرحله لازم است با استفاده از پارچه ای نرم آغشته به محلول ضدعفونی، سطح ابزار را کاملا شسته سپس با برسی نرم میان آج ها و دنده های ابزار را پاكسازی نمود به گونه ای كه لک و چربی خشكیده حاصل از گرد و غبار هوا به طور كامل از سطوح صاف و آجدار ابزار زدوده شود.
در این مقاله به نحوه شستشو و ضدعفونی کردن ابزار جراحی و انواع آن پرداخته میشود.
هیچ نظری برای این مقاله ثبت نشده است.